^{بیا به پای دل خود سفر کنیم امشب}

^{زکوچه های مدینه گذر کنیم امشب}

^{خدا به زین عبادش عطیه ای بخشید}

^{بیا تمام جهان را خبر کنیم امشب}

^{بیا سلام و درود و تهیت خود را}

^{نثار این پدر و این پسر کینم امشب}

^{در آسمان ولا مهر و مه هم آغوشند}

^{بیا نظاره شمس و قمر کنیم امشب}

^{دگر به دیدن باغ بهشت حاجت نیست}

^{اگر به باغ ولایت نظر کنیم امشب}

^{برای این که بگیریم عیدی از زهرا}

^{سزد ارادت خود بیشتر کنیم امشب}

^{بپاس مقدم دریا شکاف علم و کمال}

^{زاشک شوق نثارش گهر کنیم امشب}

^{شب ولادت او در مدینه جشنی نیست}

^{بیا زغربت او دیده تر کنیم امشب}

^{تمام فرصت ما وقف خدمت بر اوست}

^{چه حاجت است که کار دگر کنیم امشب}

^{اگر که چشمه ای از معرفت شود پیدا}

^{نهال مهر ورا بارور کنیم امشب}

^{کنار خرمنی از عشق او بیا بنشین}

^{که فکر توشه راه سفر کنیم امشب}

^{بگو به خلق(وفائی) زجای برخیزد}

^{لباس خدمت بر او به بر کنیم امشب}

                             سید هاشم وفائی

^{امشب گل سرخ باغ دین می آید}

^{فرزند امیرالمومنین می اید}

^{تبریک که ماه برج حکمت باقر}

^{در خانه زین العابدین می آید}

زندگانى حضرت امام محمد باقر(ع) پیشواى پنجم
* ولادت
امام ابو جعفر، باقرالعلوم، پنجمین پیشواى ما، جمعه‏ى نخستین روز ماه رجب سال پنجاه و هفت هجرى در شهر مدینه چشم به جهان گشود. او را «محمد» نامیدند و «ابو جعفر» کنیه و «باقر العلوم‏» یعنى‏ «شکافنده‏ى دانشها» لقب آن گرامى است.
به هنگام تولد هاله‏اى از شکوه و عظمت نوزاد اهل بیت را فرا گرفته بود، و همچون دیگر امامان پاک و پاکیزه به دنیا آمد.
پدر او امام زین العابدین فرزند امام حسین، و مادر او بانوى گرامى «ام عبد الله‏» دختر امام مجتبى علیهم السلام است.
عظمت امام باقر(ع) زبانزد خاص و عام بود، هر جا سخن‏از والایى هاشمیان و علویان و فاطمیان به میان مى‏آمد او را یگانه وارث آنهمه قداست و شجاعت و بزرگوارى مى‏شناختند و هاشمى و علوى و فاطمیش مى‏خواندند.
راستگوترین لهجه‏ها و جذاب‏ترین چهره‏ها و بخشنده‏ترین انسانها برخى از ویژگیهاى امام باقر علیه السلام است.
گوشه‌ای از شرافت و بزرگوارى آن گرامى را در گزارش زیر مى‏خوانیم:
پیامبر(ص) به یکى از یاران پارساى خود «جابر بن عبد الله انصارى‏» فرمود. اى جابر! تو زنده مى‏مانى و فرزندم‏ «محمد بن على بن الحسین بن على بن ابیطالب‏» را که نامش در تورات‏ «باقر» است در مى‏یابى، بدان هنگام سلام مرا بدو برسان.
پیامبر در گذشت و جابر عمرى دراز یافت ـ و بعدها روزى به خانه‏ى امام زین العابدین آمد و امام باقر را که کودکى خرد سال بود دید، به او گفت: پیش بیا... امام باقر(ع) آمد.
گفت: برو...
امام بازگشت. جابر اندام و راه رفتن او را تماشا کرد و گفت: به خداى کعبه سوگند آیینه‏ى تمام نماى پیامبر است. آنگاه از امام سجاد پرسید این کودک کیست؟
فرمود: امام پس از من فرزندم‏ «محمد باقر» است.
جابر برخاست و بر پاى امام باقر(ع) بوسه زد و گفت: فدایت ‏شوم اى فرزند پیامبر(ص)، سلام و درود پدرت پیامبر خدا(ص) را بپذیر چه او ترا سلام رسانده است.
دیدگان امام باقر پر از اشگ شد و فرمود: سلام و درود بر پدرم پیامبر خدا باد تا بدان هنگام که آسمانها و زمین پایدارند و بر تو اى جابر که سلام او را به من رساندى.
* علم امام
دانش امام باقر علیه السلام نیز همانند دیگر امامان از سر چشمه‏ى وحى بود، آنان آموزگارى نداشتند و در مکتب بشرى درس نخوانده بودند، «جابر بن عبد الله‏» نزد امام باقر(ع) مى‏آمد و از آن حضرت دانش فرا مى‏گرفت و به آن گرامى مکرر عرض مى‏کرد: اى شکافنده‏ى علوم! گواهى مى‏دهم تو در کودکى از دانشى خدا داد برخوردارى.
«عبدالله بن عطاء مکى‏» مى‏گفت: هرگز دانشمندان را نزد کسى چنان حقیر و کوچک نیافتم که نزد امام باقر علیه‌السلام، «حکم بن عتیبه‏» که در چشم مردمان جایگاه علمى والایى داشت در پیشگاه امام باقر چونان کودکى در برابر آموزگار بود.
شخصیت آسمانى و شکوه علمى امام باقر(ع) چنان خیره کننده بود که‏ «جابر بن یزید جعفى‏» به هنگام روایت از آن گرامى مى‏گفت: «وصى اوصیاء و وارث علوم انبیاء محمد بن على بن الحسین مرا چنین روایت کرد...»
مردى از «عبد الله عمر» مساله‌ای پرسید و او در پاسخ درماند، به سئوال کننده امام باقر(ع) را نشان داد و گفت از این کودک بپرس و مرا نیز از پاسخ او آگاه ساز. آن مرد از امام پرسید و پاسخى قانع کننده شنید و براى‏ «عبد الله عمر» بازگو کرد، عبد الله گفت: اینان خاندانى هستند که دانششان خداداد است.
«ابو بصیر» مى‏گوید: با امام باقر علیه السلام به مسجد مدینه وارد شدیم، مردم در رفت و آمد بودند. امام به من فرمود: از مردم بپرس آیا مرا مى‏بینند؟از هر که پرسیدم آیا ابو جعفر را دیده‏اى پاسخ منفى شنیدم، در حالیکه امام در کنار من ایستاده بود. در این هنگام یکى از دوستان حقیقى آن حضرت‏ «ابوهارون‏» که نابینا بود به مسجد در آمد. امام فرمود: از او نیز بپرس.
از ابو هارون پرسیدم: آیا ابو جعفر را دیدى؟
فورا پاسخ داد: مگر کنار تو نایستاده است؟
گفتم: از کجا دریافتى؟
گفت: چگونه ندانم در حالیکه او نور درخشنده‌ای است.
و نیز «ابو بصیر» مى‏گوید: امام باقر(ع) از یکى ازافریقائیان حال یکى از شیعیان خود به نام‏ «راشد» را جویا شد. پاسخ داد خوب بود و سلام مى‏رساند.
امام فرمود خدا رحمتش کند.
با تعجب گفت: مگر او مرده است؟
فرمود: آرى.
گفت: چه وقت در گذشت؟
فرمود: دو روز پس از خارج شدن تو.
گفت: به خدا سوگند او بیمار نبود...
فرمود: مگر هر کس مى‏میرد به جهت‏ بیمارى است؟
آنگاه ابو بصیر از امام در مورد آن در گذشته سئوال کرد.
امام فرمود: او از دوستان و شیعیان ما بود، گمان مى‏کنید که چشمهاى بینا و گوشهاى شنوایى براى ما همراه شما نیست وه چه پندار نادرستى است! به خدا سوگند هیچ چیز از کردارتان بر ما پوشیده نیست پس ما را نزد خودتان حاضر بدانید و خود را به کار نیک عادت دهید و از اهل خیر باشید تا به همین نشانه و علامت‏شناخته شوید. من فرزندان و شیعیانم را به این برنامه فرمان مى‏دهم.
یکى از راویان مى‏گوید در کوفه به زنى قرآن مى‏آموختم، روزى با او شوخى کردم، بعد به دیدار امام باقر(ع) شتافتم، فرمود:
آنکه(حتى) در پنهان مرتکب گناه شود خداوند به او اعتنا و توجهى ندارد، به آن زن چه گفتى؟ از شرمسارى چهره‏ام را پوشاندم و توبه کردم، امام فرمود: تکرار نکن.
* اخلاق امام
مردى از اهل شام در مدینه ساکن بود و به خانه‏ى امام بسیار مى‏آمد و به آن گرامى مى‏گفت: «... در روى زمین بغض و کینه‏ى کسى را بیش از تو در دل ندارم و با هیچکس بیش از تو و خاندانت دشمن نیستم! و عقیده‏ام آنست که اطاعت‏خدا و پیامبر و امیر مؤمنان در دشمنى با توست، اگر مى‏بینى به خانه‏ى تو رفت و آمد دارم بدان جهت است که تو مردى سخنور و ادیب و خوش بیان هستى! » در عین حال امام علیه السلام با او مدارا مى‏فرمود و به نرمى سخن مى‏گفت. چندى بر نیامد که شامى بیمار شد و مرگ را رویا روى خویش دید و از زندگى نومید شد، پس وصیت کرد که چون در گذرد ابو جعفر «امام باقر(ع)» بر او نماز گزارد.
شب به نیمه رسید و بستگانش او را تمام شده یافتند، بامداد وصى او به مسجد آمد و امام باقر علیه السلام را دید که نماز صبح به پایان برده و به تعقیب نشسته است، و آن گرامى همواره چنین بود که پس از نماز به ذکر و تعقیب مى‏پرداخت.
عرض کرد: آن مرد شامى به دیگر سراى شتافته و خود چنین خواسته که شما بر او نماز گزارید.
فرمود: او نمرده است... شتاب مکنید تا من بیایم.
پس برخاست و وضو و طهارت را تجدید فرمود و دو رکعت نماز خواند و دستها را به دعا برداشت، سپس به سجده رفت و همچنان تا بر آمدن آفتاب، در سجده ماند، آنگاه به خانه‏ى شامى آمد و بر بالین او نشست و او را صدا زد و او پاسخ داد، امام او را بر نشانید و پشتش را به دیوار تکیه داد و شربتى طلبید و به کام او ریخت و به بستگانش فرمود غذاهاى سرد به او بدهند و خود بازگشت.
دیرى بر نیامد که شامى شفا یافت و به نزد امام آمد و عرض کرد: «گواهى مى‏دهم که تو حجت‏خدا بر مردمانى...»
«محمد بن منکدر» ـ از صوفیان آن روزگار ـ مى‏گوید:
در روز بسیار گرمى از مدینه بیرون رفتم، ابو جعفر محمد بن على بن الحسین را دیدم ـ همراه با دو تن از غلامانشان ـ یا دو تن از دوستانش ـ از سرکشى به مزرعه‏ى خویش باز مى‏گردد با خود گفتم: مردى از بزرگان قریش در چنین وقتى در پى دنیاست! باید او را پند دهم.
نزدیک آمدم و سلام کردم، امام در حالى که عرق از سر و رویش مى‏ریخت‏با تندى پاسخم داد. گفتم: خدا ترا به سلامت‏بدارد آیا شخصیتى چون شما در این هنگام و با این‏حال در پى دنیا مى‏رود! اگر در این حالت مرگ در رسد چه مى‏کنى؟
* مناظرات امام
«عبد الله بن نافع‏» از دشمنان امیر مؤمنان حضرت على علیه السلام بود و مى‏گفت: اگر در روى زمین کسى بتواند مرا قانع سازد که در کشتن‏ «خوارج نهروان‏» حق با على بوده است من بدو روى خواهم آورد. اگر چه در مشرق یا مغرب بوده باشد.
به عبد الله گفتند: آیا مى‏پندارى فرزندان على(ع) نیز نمى‏توانند به تو ثابت کنند؟گفت مگر در میان فرزندان او دانشمندى هست؟
گفتند: این خود سند نادانى توست! مگر ممکن است در دودمان حضرت على(ع) دانشمندى نباشد؟! پرسید: در این زمان دانشمندشان کیست. امام باقر علیه السلام را به او معرفى کردند و او با یاران خویش به مدینه آمد و از امام تقاضاى ملاقات کرد... امام به یکى از غلامان خویش فرمان داد بار و بنه‏ى او را فرود آورد و به او بگوید فردا نزد امام حاضر شود.
بامداد دیگر عبد الله با یاران خویش به مجلس امام آمد و آن گرامى نیز فرزندان و بازماندگان مهاجران و انصار را فرا خواند و چون همه گرد آمدند امام در حالیکه جامه‏اى سرخ فام بر تن داشت و دیدارش چون ماه فریبنده و زیبا بود فرمود: سپاس ویژه خدایى است که آفریننده‏ى زمان و مکان و چگونگى‏هاست‏، حمد خدایى را که نه چرت دارد و نه خواب آنچه در آسمانها و زمین است ملک اوست... گواهم که جز «الله‏» خدایى نیست و «محمد» بنده‏ى برگزیده و پیامبر اوست، سپاس خدایى را که به نبوتش ما را گرامى داشت و به ولایتش ما را مخصوص گردانید.
اى گروه فرزندان مهاجر و انصار! هر کدامتان فضیلتى از على بن ابیطالب به خاطر دارید بگویید.
حاضران هر یک فضیلتى بیان کردند تا سخن به‏ «حدیث‏خیبر» رسید، گفتند: پیامبر در نبرد با یهودان خیبر، فرمود:
«لاعطین الرایة غدا رجلا یحب الله و رسوله و یحبه الله و رسوله، کرارا غیر فرار لا یرجع حتى یفتح الله على یدیه‏» «فردا پرچم را به مردى مى‏سپارم که دوستدار خدا و پیامبر است و خدا و پیامبر نیز او را دوست مى‏دارند، رزم آورى است که هرگز فرار نمى‏کند و از نبرد فردا باز نمى‏گردد تا خداوند به دست او حصار یهودان را فتح فرماید».
ـ و دیگر روز پرچم را به امیر مؤمنان سپرد و آن گرامى بانبردى شگفتى آفرین یهودیان را منهزم ساخت و قلعه‏ى عظیم آنان را گشود.
امام باقر(ع) به عبد الله بن نافع فرمود: در باره‏ى این حدیث چه مى‏گویى؟
گفت: حدیث درستى است اما على بعدها کافر شد و خوارج را به ناحق کشت!
فرمود: مادرت در سوگ تو بنشیند، آیا خدا آنگاه که على را دوست مى‏داشت مى‏دانست که او «خوارج‏» را مى‏کشد یا نمى‏دانست؟اگر بگویى خدا نمى‏دانست کافر خواهى بود.
گفت: مى‏دانست.
فرمود: خدا او را بدان جهت که فرمانبردار اوست دوست مى‏داشت ‏یا به جهت نافرمانى و گناه.
گفت: چون فرمانبردار خدا بود خداوند او را دوست مى‏داشت (یعنى اگر در آینده نیز گناهکار مى‏بود خداوند مى‏دانست و هرگز دوستدار او نمى‏بود پس معلوم مى‏شود کشتن خوارج طاعت‏خدا بوده است)فرمود: برخیز که محکوم شدى و جوابى ندارى.
عبد الله برخاست و این آیه را تلاوت کرد: «حتى یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر» ـ اشاره به آنکه حقیقت چون سپیده صبح آشکار شد .
آنگاه امام (ع)فرمودند:‏ «خدا بهتر مى‏داند رسالت‏خویش را در چه خاندانى قراردهد» و فرمود به خدا سوگند اگر مرگ در رسد در حال اطاعت‏خداوند خواهم بود زیرا من بدینوسیله خود را از تو و دیگر مردمان بى نیاز مى‏سازم، از مرگ در آنحالت‏بیمناکم که سرگرم گناهى باشم.
گفتم: رحمت‏خدا بر تو باد، مى‏پنداشتم که شما را پند مى‏دهم اما تو مرا پند دادى و آگاه ساختى
* ضرب سکه‏ى اسلامى به دستور امام باقر علیه السلام
در سده‏ى اول هجرى صنعت کاغذ در انحصار رومیان بود و مسیحیان مصر نیز که کاغذ مى‏ساختند به روش رومیان و بنا بر مسیحیت نشان‏ «اب و ابن و روح‏» بر آن مى‏زدند، «عبد الملک اموى‏» مرد زیرکى بود، کاغذى از این گونه را دید و در نشان آن دقیق شد و فرمان داد آن را براى او به عربى ترجمه کنند، و چون معناى آن را دریافت‏خشمگین شد که چرا در مصر که کشورى اسلامى است‏باید مصنوعات چنین نشانى داشته باشد، بى درنگ به فرماندار مصر نوشت که از آن پس بر کاغذها شعار توحید ـ شهد الله انه لا اله الا هو ـ بنویسند و نیز به فرمانداران سایر ایالات اسلامى نیز فرمان داد کاغذهایى را که نشان مشرکانه‏ى مسیحیت دارد از بین ببرند و از کاغذهاى جدید استفاده کنند.
کاغذهاى جدید با نشان توحید اسلامى رواج یافت و به شهرهاى روم نیز رسید و خبر به قیصر بردند و او در نامه‌ای به‏ «عبد الملک‏» نوشت: صنعت کاغذ هماره با نشان رومى مى‏بود و اگر کار تو درمنع آن درست است پس خلفاى گذشته‏ى اسلام خطا کار بوده‏اند و اگر آنان به راه درست رفته‏اند پس تو در خطا هستى، من همراه این نامه براى تو هدیه‏اى لایق فرستادم و دوست دارم که اجناس نشان دار را به حال سابق واگذارى و پاسخ مثبت تو موجب سپاسگزارى ما خواهد بود.
عبد الملک هدیه را نپذیرفت و به قاصد قیصر گفت: این نامه پاسخى ندارد.
قیصر دیگر بار هدیه‏اى دو چندان دفعه‏ى پیش براى او گسیل داشت و نوشت: گمان مى‏کنم چون هدیه را ناچیز دانستى نپذیرفتى، اینک دو برابر فرستادم و مایلم هدیه را همراه با خواسته‏ى قبلى من بپذیرى. عبد الملک باز هدیه را رد کرد و نامه را نیز بى جواب گذاشت.
قیصر این بار به عبد الملک نوشت: دو بار هدیه‏ى مرا رد کردى و خواسته مرا بر نیاوردى براى سوم بار هدیه را دو چندان سابق فرستادم و سوگند به مسیح اگر اجناس نشان‌دار را به حال پیش برنگردانى فرمان مى‏دهم تا زر و سیم را با دشنام به پیامبر اسلام سکه بزنند و تو مى‏دانى که ضرب سکه ویژه‏ى ما رومیان است، آنگاه چون سکه‏ها را با دشنام به پیامبرتان ببینى عرق شرم بر پیشانیت مى‏نشیند، پس همان بهتر که هدیه را بپذیرى و خواسته‏ى ما را بر آورى تا روابط دوستانه‏مان چون‏گذشته پا بر جا بماند.
عبد الملک در پاسخ بیچاره ماند و گفت فکر مى‏کنم که ننگین‏ترین مولودى که در اسلام زاده شده من باشم که سبب این کار شدم که به رسول خدا(ص) دشنام دهند و با مسلمانان به مشورت پرداخت ولى هیچکس نتوانست چاره‏اى بیندیشد، یکى از حاضران گفت: تو خود راه چاره را مى‏دانى اما به عمد آن را وا مى‏گذارى!
عبد الملک گفت: واى بر تو، چاره‏اى که من مى‏دانم کدامست؟
گفت: باید از «باقر» اهل بیت چاره‏ى این مشکل را بجویى.
عبد الملک گفتار او را تصدیق کرد و به فرماندار مدینه نوشت‏ «امام باقر» (ع) را با احترام به شام بفرستد، و خود فرستاده‏ى قیصر را در شام نگهداشت تا امام علیه السلام بشام آمد و داستان را به او عرض کردند، فرمود:
تهدید قیصر در مورد پیامبر(ص) عملى نخواهد شد و خداوند این کار را بر او ممکن نخواهد ساخت و راه چاره نیز آسان است، هم اکنون صنعتگران را گرد آور تا به ضرب سکه بپردازند و بر یک رو سوره‏ى توحید و بر روى دیگر نام پیامبر(ص) را نقش کنند و بدین ترتیب از مسکوکات رومى بى نیاز مى‏شویم. و توضیحاتى نیز در مورد وزن سکه‏ها فرمود تا وزن هر ده درهم از سه نوع سکه هفت مثقال باشد و نیزفرمود نام شهرى که در آن سکه مى‏زنند و تاریخ سال ضرب را هم بر سکه‏ها درج کنند.
عبد الملک دستور امام را عملى ساخت و به همه‏ى شهرهاى اسلامى نوشت که معاملات باید با سکه‏هاى جدید انجام شود و هر کس از سابق سکه‏اى دارد تحویل دهد و سکه‏ى اسلامى دریافت دارد، آنگاه فرستاده‏ى قیصر را از آنچه انجام شده بود آگاه ساخت و باز گرداند.
قیصر را از ماجرا خبر دادند و درباریان از او خواستند تا تهدید خود را عملى سازد، قیصر گفت: من خواستم عبد الملک را به خشم آورم و اینک این کار بیهوده است چون در بلاد اسلام دیگر با پول رومى معامله نمى‏کنند.
* یاران و اصحاب امام
در مکتب امام ابو جعفر باقر العلوم ـ که درود فرشتگان بر او ـ شاگردانى نمونه و ممتاز پرورش یافتند که اینک به نام برخى از آنان اشاره مى‏شود:
1 ـ «ابان بن تغلب‏» : محضر سه امام را دریافته بود ـ امام زین العابدین و امام محمد باقر و امام جعفر صادق علیهم السلام ـ ابان از شخصیتهاى علمى عصر خود بود و در تفسیر، حدیث، فقه، قرائت و لغت تسلط بسیارى داشت. والایى دانش ابان چنان بود که امام باقر(ع) بدو فرمود در مسجد مدینه بنشین و براى مردمان فتوى بده زیرا دوست دارم مردم چون تویى را در میان شیعیان ما ببینند.
ابان هر وقت‏به مدینه مى‏آمد حلقه‏هاى درس مى‏شکست و در مسجد جایگاه خطابه‏ى پیامبر را براى تدریس او خالى مى‏کردند.
چون خبر درگذشت ابان را به امام صادق(ع) عرض کردند فرمود: به خدا سوگند مرگ ابان قلبم را به درد آورد.
2 ـ «زراره‏» : دانشمندان شیعه میان پروردگان امام باقر و امام صادق علیهما السلام شش تن را برتر مى‏شمرند و زراره یکى از آنهاست. امام صادق(ع) خود مى‏فرمود: اگر «برید بن معویه‏» و «ابو بصیر» و «محمد بن مسلم‏» و «زراره‏» نمى‏بودند آثار پیامبرى(معارف شیعه) از میان مى‏رفت، آنان بر حلال و حرام خدا امینند. و باز مى‏فرمود: «برید» و «زراره‏» و «محمد بن مسلم‏» و «احول‏» در زندگى و مرگ نزد من محبوبترین مردمانند.
زراره در دوستى امام چنان استوار بود که امام صادق علیه السلام ناگزیر شد براى حفظ جان او به عیبجویى و بدگویى او تظاهر کند و در پنهان بدو پیام داد اگر از تو بدگویى مى‏کنم براى ایمن داشتن توست زیرا دشمنان، ما را به هر کس علاقمند ببینند به آزار او مى‏کوشند... و تو به دوستى ما شهرت دارى و من ناچارم چنین تظاهر کنم... زراره از قرائت و فقه و کلام و شعر و ادب عرب بهره‏اى گسترده داشت و نشانه‏هاى فضیلت و دیندارى در او آشکار بود.
3 ـ «کمیت اسدى‏» : شاعرى سر آمد بود و زبان گویایش در قالب نغز شعر در دفاع از اهل بیت‏سخنان پر مغز مى‏سرود، شعرش چنان کوبنده و رسواگر بود که پیوسته از طرف خلفاى اموى تهدید به مرگ مى‏شد.
باز گو کردن حقایق و به ویژه دفاع از اهل بیت پیامبر در آن زمان چنان خطرناک بود که جز مردان مرد جرات اقدام بدان نداشتند، و کمیت از قویترین چهره‏هایى است که در دوران حکومت اموى از مرگ نهراسید و تا آنجا که یارایش بود حق گفت و سیماى امویان را بر مردم آشکار ساخت.
کمیت در برخى از اشعار خویش امامان راستین را در برابر بنى امیه چنین معرفى مى‏کند:
«آن راهبران دادگر همچون بنى امیه نیستند که انسانها وحیوانها را یکى بدانند، آنان همچون عبد الملک و ولید و سلیمان و هشام اموى نیستند که چون بر منبر نشینند سخنانى بگویند که خود هرگز عمل نمى‏کنند، امویان سخنان پیامبر را مى‏گویند اما خود کارهاى زمان جاهلیت را انجام مى‏دهند»
کمیت‏شیفته‏ى امام باقر(ع) بود و در راه این مهر خویشتن را فراموش مى‏کرد، روزى در برابر امام و در مدح او اشعار شیوایى را که سروده بود مى‏خواند، امام به کعبه رو کرد و سه بار فرمود: خدایا کمیت را رحمت کن آنگاه به کمیت فرمود صد هزار درهم از خاندانم براى تو جمع آورى کرده‏ام.
کمیت گفت: به خدا سوگند هرگز سیم و زر نمى‏خواهم، فقط یکى از پیراهنهاى خود را به من عطا فرمایید. و امام پیراهن خود را به او داد.
روزى دیگر در خدمت امام باقر(ع) نشسته بود، امام به دلتنگى از زمانه این شعر بر خواند:
ذهب الذین یعاش فى اکنافهم لم یبق الا شاتم او حاسد
«رادمردانى که مردم در پناهشان زندگى مى‏کردند رفتند و جز حسودان یا بدگویان کسى باقى نمانده است‏»
کمیت فورا پاسخ داد:
و بقى على ظهر البسیطة واحد فهو المراد و انت ذاک الواحد
«اما بر روى زمین یکتن از آن بزرگمردان باقى است که هم او مراد جهانیان است و تو آن یکتن هستى.»
4 ـ «محمد بن مسلم‏» : فقیه اهل بیت و از یاران راستین امام باقر و امام صادق علیهما السلام بود، چنانکه گفتیم امام صادق(ع) او را یکى از آن چهار تن به شمار آورده که آثار پیامبرى بوجودشان پا بر جا و باقى است.
محمد کوفى براى بهره‏گرفتن از دانش بیکران امام باقر(ع) به مدینه آمد و چهار سال در مدینه ماند.
«عبد الله بن ابى یعفور» مى‏گوید به امام صادق(ع) عرض کردم گاه از من سئوالاتى مى‏شود که پاسخ آن را نمى‏دانم و به شما نیز دسترسى ندارم، چه کنم؟
امام‏ «محمد بن مسلم‏» را به من معرفى کرد و فرمود: چرا از او نمى‏پرسى..
در کوفه زنى شب هنگام به خانه‏ى محمد بن مسلم آمد و گفت: همسر پسرم مرده است و فرزندى زنده در شکم دارد، تکلیف ما چیست؟
«محمد بن مسلم‏» گفت: بنابر آنچه امام باقر العلوم(ع) فرموده است‏باید شکم او را بشکافند و بچه را بیرون آورند، سپس مرده را دفن کنند.
آنگاه از زن پرسید مرا از کجا یافتى؟
زن گفت: این مساله را به نزد «ابو حنیفه‏» بردم و او گفت‏در این باره چیزى نمى‏دانم ولى به نزد محمد بن مسلم برو و اگر فتوایى داد مرا آگاه ساز...
دیگر روز محمد بن مسلم در مسجد کوفه‏ «ابو حنیفه‏» را دید که در جمع اصحاب خویش همان مساله را طرح کرده مى‏خواهد پاسخ را به نام خود به آنان بگوید!
«محمد» به طعنه سرفه‌ای کرد و ابو حنیفه دریافت و گفت‏ «خدایت‏بیامرزد بگذار زندگى کنیم»